Ἀντρὲϊ Ρουμπλιὸφ (Α.Ταρκὸφσκι)

Νostalgia (1983) Final Scene

Μνὴμη Ἀντρὲϊ Ταρκὸφσκι

Όταν ο Ταρκόφσκι συμβούλευσε τους νέους «να μάθουν να αγαπούν τη μοναξιά»

Andrei Tarkovsky – A poet in cinema

Ο σκηνοθέτης Αντρέι Ταρκόφσκι ή Ταρκόβσκι (1932 -1986) ανήκει στους κορυφαίους εκπροσώπους του ρωσικού κινηματογράφου, ενώ είναι γνωστό πως -μέσα από τις ταινίες του- μιλάει με εικόνες κι όχι με σύμβολα.

Ο ίδιος δε θεωρούσε ποτέ τα έργα του “συμβολικά”, λέγοντας κάποια στιγμή ότι: «Είμαι εχθρός των συμβόλων. Είναι μια πολύ στενή έννοια από την άποψη οτι ένα σύμβολο υπάρχει με σκοπό την αποκρυπτογράφηση του. Από την άλλη πλευρά, μια καλλιτεχνική εικόνα δε χρειάζεται αποκρυπτογράφηση, είναι ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η βροχή στο Σολάρις δεν είναι σύμβολο, είναι απλά μια βροχή που στη συγκεκριμένη στιγμή έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ήρωα. Δε συμβολίζει τίποτε, απλά εκφράζει. Είναι μια καλλιτεχνική αλληλουχία εικόνων. Το σύμβολο κατ’ εμέ, είναι κάτι πολύ περίπλοκο» ADVERTISING

Το έργο του Ταρκόφσκι χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική: Αργοί ρυθμοί, αισθητικά άρτιες εικόνες, μακρινά και μακράς διάρκειας πλάνα, είναι μόνο μερικά από τα κύρια στοιχεία των ταινιών του.

Στη διάρκεια της κινηματογραφικής του καριέρας, ο Ταρκόφσκι ανέπτυξε μία προσωπική θεωρία γύρω από τον κινηματογράφο, που συχνά αποκαλείται ως γλυπτική του χρόνου. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, ο σκηνοθέτης πίστευε ότι ένας από τους κύριους στόχους του κινηματογράφου ήταν η καταγραφή της αληθινής ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου. Οι ταινίες του χαρακτηρίζονται συχνά για την έλλειψη γραμμικής αφήγησης, υιοθετώντας ποιητικούς συνειρμούς και «ονειρική λογική».

Το έργο του, ωστόσο, δεν είναι πλούσιο σε ποσότητα, αφού μέσα σε 23 χρόνια ο Ταρκόβσκι γύρισε μόλις επτά ταινίες, γεγονός που αποτέλεσε και το μεγαλύτερό του παράπονο. (“Offret” 1986, “Nostalghia” 1983, “Stalker” 1979, “Zerkalo” 1975, “Solyaris” 1972, “Andrei Rublyov” 1969, “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν” 1962)

“Να μάθουν να αγαπούν τη μοναξιά” – Ένα μήνυμα του Αντρέι Ταρκόφσκι προς τους νέους και νέες

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το ντοκιμαντέρ Andrei Tarkovsky – A poet in cinema, σε σκηνοθεσία της Donatella Baglivo.

Στο βίντεο, βλέπουμε τον Ρώσο σκηνοθέτη, ξαπλωμένο στον κορμό ενός δένδρου, δίπλα σε ένα ποτάμι, να διερωτάται και να απαντά στα θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής.

«Τι θα θέλατε να πείτε στους νέους;», τον ρωτούν κάποια στιγμή στο ντοκιμαντέρ, κι εκείνος τους απαντά τα εξής:

«Να μάθουν να αγαπούν τη μοναξιά. Να μένουν μόνοι με τον εαυτό τους. Νομίζω ότι το προβλήματα των νέων έγκεινται στο γεγονός ότι κάνουν θορυβώδεις ή και επιθετικές πράξεις και αυτό επειδή αποφεύγουν να νιώσουν μόνοι, πράγμα θλιβερό.

 Ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να ζει μόνος από παιδί. Γιατί το να ζεις μόνος, δε σημαίνει ότι νιώθεις μοναξιά, αλλά σημαίνει ότι δε βαριέσαι τον εαυτό σου, το οποίο είναι ένα πολύ επικίνδυνο σύμπτωμα, σχεδόν ασθένεια».

Η ταινία του, με τίτλο Nostalgia (1983) διατίθεται δωρεάν στο Youtube και μπορείτε να τη δείτε παρακάτω:

Ἀντρὲϊ Ταρκὸφκυ~Ἓνας ποιητὴς στὸν κινηματογρὰφο

Αντρέι Ταρκόφσκι:»Ο ουρανός δεν είναι άδειος…»

Ό Αντρέι Ταρκόφσκι(1932-1986) —μικρός, νευ­ρικός, βίαιος, σχεδόν ασιατικός τύπος-—δεν είναι λιγότερο απαιτητικός από τις ταινίες του. «Οσο αδιαφορεί για την ικα­νοποίηση του κοινού, θεωρώντας πώς το έργο πού έχει να κάνει πρέπει να το κάνει, χωρίς να ενδιαφέρεται για μόδες και για επιτυχίες, άλλο τόσο δεν φροντίζει να προσελκύσει τον τύπο και άλλα κέντρα κοινής γνώμης. Απεχθάνεται την κινημα­τογραφική κριτική, πού τη βρίσκει στο σύνολο της μέτρια. Αποφεύγει τους δη­μοσιογράφους. Αγαπά να προκαλεί, να διακηρύττει, λόγου χάρη, παρωχημένες θέσεις του τύπου: Ό άνδρας είναι για να ενεργεί και να δημιουργεί. Ή γυναίκα για ν’ αγαπά τον άνδρα.Αυτή ή αποσιώπηση όσον άφορα το σχολιασμό του έργου του, μαζί με τη δυ­σκολία προσέγγισης των ταινιών του, ιδί­ως των τελευταίων, μπορεί να εξηγήσει μια σοβαρή παρεξήγηση, πού είναι πια καιρός να διαλυθεί, για την προσωπική μεταφυσική του Ταρκόφσκυ. Ό κινημα­τογραφικός τύπος ιδιαίτερα, έχει παρου­σιάσει τον Ταρκόφσκυ όχι σαν ένα πιστό, άλλα σαν έναν άνθρωπο πού νοσταλγεί το Θεό. Βάζουν στο στόμα του Ταρκό­φσκυ —φράσεις εκατό φορές ξαναειπωμένες—: «Για μένα ό ουρανός είναι άδειος» (Postif Νο 109), «Δεν διαθέτω το όργανο με το όποιο νοιώθουμε τον Θεό» (Ecran Νο 66).
Ρωτήσαμε τον Ταρκόφσκυ πώς μπο­ρούσε να συμβιβάζει τον αγνωστικισμό αυτόν με την ολοφάνερη πνευματικότη­τα, πώς μπορούσε να λέει ταυτόχρονα: «Τό νόημα της ζωής είναι να υψωνόμαστε πνευματικά» και «Για μένα ό ουραγός εί­ναι άδειος»
…Αναπήδησε: «Ό ουρανός είναι άδει­ος… Ποτέ δεν τοπα αυτό! Που διαβάσατε κάτι τέτοιο; Ό Μπέργκμαν θα μπορούσε να το πει ή ό Κίρκεγκαρντ! Εγώ ποτέ!»
 — Για σας λοιπόν ό ουρανός δεν είναι άδειος; 
–    «Οχι, βέβαια!-    
-Το ερώτημα γίνεται πιο απλό. Τι εί­ναι για σας το πνευματικό; Ποια είναι ή πίστη σας;
— Πιστεύω πώς ό άνθρωπος δημιουρ­γήθηκε από Κάποιον πού είναι ανώτερος,πού είναι άπειρος και πώς όλη ή ζωή οφεί­λει να υπηρετεί αυτόν τον Κάποιον.
— Αυτό το ανώτερο Όν εΐναι ό Θεός της χριστιανικής παραδόσεως;
– Αναμφίβολα. — Θα λέγατε πώς είστε Όρθόδοξος;
–  Ναι
— Εΐναι ή πρώτη φορά πού δίνετε μια τόσο απλή απάντηση σ’ αυτό το ερώτη­μα…— Εΐναι ή πρώτη φορά πού μου θέτουν τέτοιο ερώτημα. Οι δημοσιογράφοι ερμη­νεύουν με τον τρόπο τους. Γράφουν ό,τιθέλουν. «Η δεν καταλαβαίνουν…— Κι όμως, είναι πολύ πιο απλό να ξέ­ρουν πώς έπικαλείσθε την  Όρθοδοξία μάλλον, παρά μια «κούφια», διάχυτη πνευ­ματικότητα…— Θα θελα να προσθέσω πώς βρίσκο­μαι ακόμη μακριά από αυτό προς το όποιο τείνω.Μιλάω για ένα ιδανικό, προσωπικά είμαι πολύ μακριά.— Διαβάσαμε επίσης για σας πώς είστε κάποιος πού πέρασε μετά τον   «Αντρέι Ρουμπλιώφ «από μια πίστη στον Θεό σε μια πίστη στην τέχνη» (Etudes cinematographiques Νο 135-138).— (Δυνατά γέλια). Καλό κι αυτό… (ε­ξοργισμένος) Ποια τέχνη; Πώς μπορεί να«πιστεύει» κανείς στην τέχνη; Ποτέ δεν πίστεψα στην τέχνη. Ή τέχνη είναι ή αν­τανάκλαση μέσα στον καθρέφτη αύτού πού είμαστε, μιας ανώτερης ικανότητας να δημιουργείς. Δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να μιμούμεθα τον Δημιουργό. Ημα­στε πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού, και ή πράξη της δημιουργίας είναι μια από τις κινήσεις οπού γινόμαστε όμοιοι του.
 -Με λίγα λόγια επικαλείστε μια θρη­σκευτική αντίληψη της τέχνης
— Πραγματικά. Ή τέχνη είναι μια προ­σευχή. Είναι ή προσευχή μου. Κι άν ή προσευχή μου ενδιαφέρει κάποιον, τότε ή τέ­χνη μου είναι χρήσιμη. Το χρέος του άν­θρωπου είναι να υπηρετεί. Ό κόσμος φτιάχτηκε πάνω σ’ ένα μοναδικό τύπο σχέ­σεως, χάρις στον Θεό, τη διακονία. Δεν υπάρχει αμφιβολία πώς οι άνθρωποι με το να μη διακονούν, αλλά να υποδουλώνουν τους άλλους, προσπαθούν ν’ αναποδογυ­ρίσουν τη σχέση και να θεμελιώσουν έτσι την εξουσία τους. Γι αυτό ή ιστορία της ανθρωπότητας δέν είναι τίποτε άλλο πα­ρά αγώνες για την εξουσία.
– Αντί να πούμε διακονούν,θα μπο­ρούσαμε να πούμε ν’ αγαπούν;
–  Ασφαλώς.
— Και με ποιο τρόπο ή τέχνη μπορεί νά ναι έτσι διακονία και αγάπη;
– «Α… Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα μυστήριο. Εΐναι το μυστήριο της δημι­ουργίας. Θα μπορούσαμε να ζήσουμε εί­κοσι, τριάντα αιώνες, ποτέ δεν θα μαθαίναμε πώς δημιουργήθηκε ό κόσμος, όπως δεν θ’ αποκρυπτογραφήσουμε ποτέ το μυστήριο της δημιουργίας. «Οταν γονατί­ζουμε μπροστά σε μια εικόνα και προσευ­χόμαστε στον Θεό βρίσκουμε τα αληθινά, τα σωστά λόγια. Με τόν ίδιο τρόπο, όταν απευθύνεις την τέχνη σου στον Θεό σαν μια προσευχή, βρίσκεις τα σωστό πρόσω­πα πού θα βάλεις στο έργο σου.
— Οί ταινίες σας είναι ή έκφραση αγά­πης για τον Δημιουργό;
— Θα’θελα πολύ να το πιστέψω… Δεν υπάρχει αμφιβολία, προσθέτουμε πάντα ένα  σωρό  πράγματα  στην δημιουργική ορμή, αλλά το ιδανικό για μένα θά’ταν ν’απελευθερωθώ από όλα αυτά τα περιττά.
Ό Μπαχ για παράδειγμα: Να ή καθαρή δημιουργία.

Μνὴμη Ἀντρὲι Ταρκὸφσκι (ἀπὸ Μπὰμπη)

Πριν ορίσουμε τι είναι τέχνη,
πρέπει να απαντήσουμε
σε μια ευρύτερη ερώτηση:
Ποιο νόημα έχει
η ζωή του ανθρώπου στη γη;

Ίσως να βρεθήκαμε εδώ για
να ανυψωθούμε πνευματικά.

Αν η ζωή μας τείνει σ’ ένα
πνευματικό πλούτο,

ίσως η τέχνη
να είναι ένας από τους
τρόπους προσέγγισης
αυτού του σκοπού.

Η τέχνη πρέπει
να βοηθάει τον άνθρωπο
στην πνευματική του εξύψωση.

Μερικοί λένε ότι η τέχνη
βοηθάει τον άνθρωπο
να κατανοήσει τον κόσμο.

Ότι είναι γνώση, όπως και κάθε
διανοητική δραστηριότητα.

Δεν πείθομαι
με την εκδοχή της γνώσης.
Με αυτή την έννοια
είμαι σχεδόν αγνωστικιστής.

Η γνώση μας απομακρύνει
όλο και περισσότερο από τον
βασικό σκοπό της ζωής μας.

Όσο πιο πολλά μαθαίνουμε,
τόσα λιγότερα ξέρουμε,
αφού όσο εμβαθύνουμε,
ο ορίζοντας στενεύει.

Η τέχνη εξυψώνει τον άνθρωπο
για να ξεπεράσει τον εαυτό του
και να φτάσει σε αυτό
που θα ονομάζαμε
ελεύθερη βούληση.

Ο καλλιτέχνης υπάρχει,
επειδή ο κόσμος δεν είναι τέλειος.

Κανείς δε θα είχε
την ανάγκη της τέχνης,
αν στον κόσμο βασίλευαν
η ομορφιά και η αρμονία.

Ο άνθρωπος,
δε θα έψαχνε την αρμονία
σε άλλες δραστηριότητες.

Θα ζούσε μέσα της.

Η τέχνη γεννιέται
από τις κακοτεχνίες
του κόσμου.

Τὸ νησὶ (OSTROV)

Θεραπεὺοντας τὸν φὸβο (ταινὶα)

https://moviez.space/video/19831

Μνὴμη Ἀντρὲϊ Ταρκὸφσκι